Juryrapport Woutertje Pieterse Prijs 2025
Je hoeft maar even te grasduinen door de inzendingen voor de Woutertje Pieterse Prijs van 2025 en je ziet de rijkdom van alle prachtige boeken die het afgelopen jaar zijn geschreven, geïllustreerd en uitgegeven in het Nederlandse taalgebied. Een mooi, breed scala aan prikkelende verhalen, originele stemmen en verrassende perspectieven – en dat terwijl in andere delen van de westerse wereld (en zelfs Europa) boeken worden verboden en stemmen gesmoord. Welke inzendingen zouden nog overblijven als ook hier extremisme en autoritaire geluiden aan kracht blijven winnen? Wij als jury durven daar bijna niet aan te denken. Daarom staan we liever stil bij de fraaie oogst aan boeken van dit jaar – en zijn we dankbaar voor de vrijheid van meningsuiting in ons land. Onze kinderen verdienen deze grote verscheidenheid aan verhalen en stemmen om kritische, empathische burgers te worden met een eigen mening – als een Woutertje Pieterse 2.0.
De kinderboeken van 2025 behandelen ernstige thema’s. Veel personages kampen met zieke familieleden en vrienden – soms met de dood. Mentale problemen en oorlog zijn ook geen taboe. Dat klinkt zwartgalliger dan het is: menig auteur weet met een lichte toon de verhalen draaglijk en toegankelijk te maken. Zelfs de klimaatcrisis inspireerde tot hilarische avonturen en sciencefiction. We genoten van rijk geïllustreerde gedichtenbundels en geweldig leuke en leerzame boeken voor beginnende lezers. De reeks Tijgerlezen van Querido verdient een vermelding met hun geslaagde missie om leesplezier vanaf het begin te voeden met hun humorvolle, rijk geïllustreerde, spannende en eigenzinnige uitgaven. Ze passen bij kinderen van deze tijd en creëren enthousiaste lezers voor de toekomst. Ook waardeerden we een belangrijk en informatief jeugdboek over ‘de waarheid’, als tegengif voor manipulatie door propaganda en kunstmatige intelligentie.
Als er een kritische kanttekening te maken is, dan is dat het gebrek aan (culturele) diversiteit bij ingezonden auteurs en illustratoren. We hopen dat meer boeken van schrijvers met verschillende (niet-Nederlandse) achtergronden hun weg mogen vinden naar de uitgeverijen.
Na gedegen juryberaad kozen we de volgende zes genomineerden voor de Woutertje Pieterse Prijs 2025.
De lijst van Violet Sopjes van David Vlietstra en Yoko Heilgers (Uitgeverij Gottmer)
Violet in De lijst van Violet Sopjes heeft een unieke stem en leeft in een geheel eigen wereld die ze beetje bij beetje aan de lezer laat zien. Ze wil met ieder kind van haar klas een keer spelen. Haar lijstje werkt ze stelselmatig af en van elke ontmoeting doet ze openhartig verslag in haar schriftje. Maar wat is echt? De grens tussen fantasie en werkelijkheid is diffuus, waardoor de lezer constant wordt uitgedaagd om na te denken over de aard van Violets wereld. Het boek is knap opgebouwd, grappig en verrassend, terwijl het thema niet zo makkelijk is; zeker niet voor kinderen in dezelfde situatie als Violet. Fijn dat zij worden gezien. Violet is een personage dat onder je huid kruipt: haar groeiproces, kwetsbaarheden en doorzettingsvermogen maken haar niet alleen sympathiek, maar ook bewonderenswaardig. We denken een representatie van neurodivergentie te herkennen, zonder dat het wordt benoemd of ‘anders’ wordt gemaakt. Ook de andere personages zijn stuk voor stuk uit het leven gegrepen. De illustraties van Yoko Heiligers zijn meesterlijk. Met minimale middelen tilt ze de verhalen naar een hoger niveau. Door te werken met slechts twee kleuren – zwart en groen – en het slimme gebruik van het opengelaten wit, geeft ze de illustraties een verrassende diepgang. In krachtige contourlijnen tekent ze Violet en haar klasgenootjes, waarbij haar humorvolle stijl en inventieve vlakverdeling de beelden extra pit geven. Zo voegt ze op een speelse manier een nieuwe dimensie toe. De lijst van Violet Sopjes betovert, ontroert en laat een blijvende indruk achter.
De vrouw en zijn en zijn hoofd van Benny Lindelauf en Ingrid Godon (Uitgeverij Querido)
‘Een kunstwerkje’, zo oordeelt de jury over dit tedere samenspel tussen woord en beeld. De krachtige kleurvlakken, robuuste figuren en zachte lijnen uit de poëtische illustraties van Ingrid Godon versterken het licht absurde en tegelijk liefdevolle verhaal over een oudere man en vrouw die elkaar – letterlijk – steeds meer aanvullen. Benny Lindelauf vertelt met sterke beelden en rake observaties. Wanneer het lijf van de man op een dag niet goed meer mee kan, wordt beslist enkel zijn hoofd te bewaren: ‘Vroeger vulde hij de stoel tot over de randen. Dat had ze altijd gezellig gevonden. Er was nu best veel stoel over’. Even is er twijfel of dit verhaal ook bij kinderen resoneert, maar de lichtheid en liefdevolle ondertoon – ‘Nu ben je echt het hoofd van ons gezin,’ zei de zoon – overtuigen de jury dat ook fictie die de grenzen tussen generaties openbreekt, een breed publiek verdient.
Dichter bij de seizoenen van Bette Westera en Henriette Boerendans (Uitgeverij Gottmer)
Het sfeervolle Dichter bij de seizoenen neemt de lezer mee de natuur in. In deze bijzonder geslaagde samenwerking tussen Bette Westera en Henriette Boerendans, – waarbij ontwerper Leentje van Wirdum niet ongenoemd mag blijven- worden gedichten over de natuur gecombineerd met schitterende houtsneden, grote kleurvlakken en stevige typografie. De tekst en het beeld vallen prachtig samen. Het boek beslaat een heel jaar, waarbij elke maand wordt uitgelicht. In de lente komt voorzichtig het nieuwe groen tevoorschijn, in de zomer bloeien de zonnebloemen en zonnehoedjes, in de herfst vliegen de ganzen over en in de winter snuffelt een vos aan sporen in de sneeuw. Elk seizoen wordt getypeerd door verschillende dichtvormen: van haiku tot pantoum en van een elf tot een ollekebolleke. Achterin het boek wordt helder uitgelegd wat al die versvormen betekenen. Zo is deze dichtbundel ook uitstekend te gebruiken als lesmateriaal in het onderwijs, of zomaar, om zelf eens een gedicht te schrijven.
Oever van Ludwig Volbeda (Uitgeverij Querido)
Tiener Jip heeft drie talenten: blozen, fronsen en tekenen. Maar toch blijkt een zelfportret voor school maken een onmogelijke opgave. In Oever van Ludwig Volbeda mijmert Jip tijdens een vakantie – waarin kinderen zich soms verloren kunnen voelen – over de kleine en grote zaken van het leven. In gedachten richt Jip zich vaak tot Oever, tot twee jaar geleden een goede vriend. Wat is er gebeurd tussen Jip en Oever, waardoor hun vriendschap voorbij is? En wie is de persoon tot wie Jip zich richt in een soort dagboek? In heldere, korte zinnen schetst Volbeda een portret van een aandoenlijke en kwetsbare puber, die worstelt met het leven in het algemeen en de eigen identiteit in het bijzonder. Het resultaat is een ingenieus opgebouwde en geïllustreerde coming-of-age-roman, in fonkelende taal die soms grappig en dan weer poëtisch is: “Oever had dat ook, zo’n hoofd dat groter is aan de binnenkant dan aan de buitenkant.” Volbeda schrijft zoals hij ook tekent: zorgvuldig en gedetailleerd, met oog voor het allerkleinste en schijnbaar onbeduidende – maar met veel ruimte voor interpretatie van de lezer. Het resultaat is een overrompelende en liefdevolle ode aan ‘worden wie je bent’, die alle zintuigen raakt.
Ommouw me van Ted van Lieshout (Uitgeverij Leopold)
In deze hoogst originele poëziebundel onderzoekt Ted van Lieshout op verrassende wijze de band tussen mens en kleding. Elk kledingstuk vertelt hier een eigen verhaal en elk gedicht vertedert en ontroert; de jury heeft sommige gedichten met tranen in de ogen gelezen. Ontroering en humor wisselen elkaar af, waarbij de titel Ommouw me zowel verwijst naar het fysieke omhelzen als naar het symbolisch omarmen van herinneringen. Door de kleren van zijn overleden vader en broer alsook zijn eigen gekoesterde kledingstukken te verbeelden als dragers van identiteit en emotie, creëert Van Lieshout een intiem portret van verlies, verbondenheid en herinnering. De keuze om kledingstukken – compleet met labels en etiketteksten – als poëtische stemmen te gebruiken, geeft de bundel een unieke vormgeving. Een opvallende en waardevolle verzameling die taal en beeld met heel veel gevoel vermengt.
Vandaag komen we niet meer thuis van Enne Koens en Maartje Kuiper (Uitgeverij Luitingh-Sijthoff)
Met Vandaag komen we niet meer thuis beschrijft Enne Koens de lotgevallen van Mirza, die onverwacht uit Nederland wordt meegenomen naar het thuisland van zijn vader, waar de taal, gewoonten en mensen hem grotendeels vreemd zijn. Door het unieke perspectief laat Koens lezers haarscherp ervaren hoeveel er bij migratie komt kijken, iets wat nog weinig schrijvers is gelukt, zeker voor jonge lezers. Mirza – met al zijn heimwee – moet zichzelf opnieuw uitvinden en ontdekt zijn wortels en de tradities van zijn familie waar hij onmiskenbaar deel van uitmaakt. Het is bewonderenswaardig hoe de schrijver een fictief buitenland neerzet, met een eigen taal, cultuur, zelfs een oorlog en een fictief dier; alles zo authentiek dat één van de juryleden nog een tijdje heeft gezocht waar het land precies lag. De illustraties en de vormgeving met oranje signaalkleur, beide in handen van Maartje Kuiper, dragen bij aan het bijzondere en opvallende karakter van het boek. We vinden Vandaag komen we niet meer thuis een belangrijk boek, sterk in concept en uitwerking, dat inzichtelijk maakt hoeveel veerkracht en doorzettingsvermogen nodig zijn om een nieuw leven op te bouwen.
De zes genomineerden voor de Woutertje Pieterse Prijs zijn boeken om in te lijsten en te koesteren – zeker in deze tijd. Schitterend in woord en beeld, eigenzinnig en uniek van karakter en met zorg vormgegeven. Met zoveel kwaliteit is het moeilijk om een winnaar aan te wijzen. Uiteindelijk koos de jury voor een authentiek en ontroerend boek dat subtiel maar ingenieus is opgebouwd. Aan de hand van korte, krachtige en soms poëtische zinnen en geestige hersenspinsels schetst de auteur een wonderschoon intiem portret van een kwetsbare, worstelende puber. De prachtige tekeningen vormen een essentieel onderdeel van het verhaal – en zijn de leidraad tot aan het ontroerende einde.
De Woutertje Pieterse Prijs 2025 gaat naar Oever van Ludwig Volbeda.
Amsterdam, april 2025
Rik van de Westelaken (juryvoorzitter)
Susan de Loor
Charlene Schmeltz
Frauke Pauwels
Pete Wu