Wat was 2023 een geweldig jaar voor het kinderboek! Wij als jury lieten ons meeslepen in bloedstollende avonturen door sprookjeslanden, we lazen over de prachtigste planten en dieren en we leefden mee met pubers die hun weg proberen te vinden in een onzekere wereld, waarin sociale media en dwingende sociale verhoudingen de dienst uitmaken.
We werden betoverd door oogstrelende en grappige illustraties en geraakt door authentieke personages. Het ene boek was nog interessanter, relevanter en boeiender dan het andere. Kortom: een oogst om als inwoner van het Nederlands taalgebied trots op te zijn. Tussen zoveel moois is het lastig om tot een keuze van zes genomineerden te komen voor de Woutertje Pieterse Prijs. Maar, het is gelukt! En niet geheel toevallig hebben de protagonisten van onze genomineerden veel weg van Woutertje Pieterse zelf: het zijn fantasierijke karakters die anders durven te zijn dan hun omgeving en die afwijken van de norm.
Als je op een zomeravond bij zonsondergang op het strand zit, zou je zomaar, als je heel goed luistert, achter het ruisen van de wind en het klotsen van de golven, stemmen kunnen horen. In Het touw en de waarheid klinken twee stemmen die van ver over het water lijken te komen; die van Ylan, een jongen die woorden verzamelt, en Kira, die alles van kleuren weet. Om beurten vertellen ze een filosofisch, sprookjesachtig en veelkleurig verhaal. Marco Kunst beschrijft in dansende zinnen vol mooie vondsten hoe ze bij elkaar komen. De betoverende illustraties van Jeska Verstegen sluiten daar zo prachtig bij aan dat de woorden en beelden in elkaar over lijken te vloeien. De liefde voor taal spat van de pagina’s af, net als de kleurrijke illustraties. Met Het touw en de waarheid heb je een kunstwerk in handen.
Hoe ga je om met verdriet en met een buitenwereld die over je oordeelt? In De spin en de sleutel laat Anna Woltz twee totaal geloofwaardige personages sprankelend tot leven komen. Elena is een super bijdehand stadsmeisje, dat alles ‘creepy’ noemt; Atlas een echte buitenjongen, die weinig praat en graag in eenzaamheid door het bos struint. Ze hebben een hekel aan elkaar, maar raken toch in elkaar geïnteresseerd. Samen belanden ze in iets groots dat te maken heeft met sociale media. ‘Het begint met hartjes, maar daarna komt de haat,’ ontdekken deze jongeren. Woltz is ijzersterk in geheimen, spannende momenten en bruisende karakters die elkaar afstoten en aantrekken. Ze schrijft met veel humor en empathie, dat maakt De spin en de sleutel een heerlijk eigentijdse coming of age-roman die de lezer veel stof tot nadenken geeft.
Over weeskinderen met een magisch talent die het opnemen tegen een duistere macht is binnen het fantasy-genre al veel geschreven, maar Marieke Smithuis weet met Umbrador toch te verrassen. Met grote verbeeldingskracht beschrijft ze een parallelle wereld waarin de schaduwen van mensen en dieren iets zeggen over hun talent en karakter. Schaduwloos weesmeisje Jinna komt er plotseling in terecht. Niet veel later zit haar een draak op de hielen, rollen er koppen en blijkt er een cruciale rol voor haar weggelegd in het gevecht tegen de Schaduwvorst. Umbrador zet je steeds op het verkeerde been en zuigt je mee in een andere wereld. Dit verhaal gaat over worden en zijn wie je bent. Smithuis schrijft met vaart, liefde en lef. Ze neemt haar lezers serieus en spaart ze niet. Jeska Verstegen geeft het verhaal met haar tekeningen een geheimzinnige glans.
In De jongen die van de wereld hield neemt Tjibbe Veldkamp je mee naar een betoverende wereld. Hoofdpersoon is Adem, een jongen die nog niet is geboren maar al zoveel van de wereld houdt, dat hij er alles aan wil doen om zijn ouders bij elkaar te brengen zodat hij verwekt wordt en mag leven. Dat blijkt een enorme uitdaging, want zijn moeder – een rechercheur – gelooft geen snars van zijn verhaal. Maar Adem is een doorzetter. Hij is verrukt over alles wat hij ziet, proeft en ruikt, en trapt met open ogen in alle valkuilen die hij tegenkomt. Zo beleeft hij een spannend avontuur, waarbij de tijd hem op de hielen zit.
Dit boek heeft alles in zich om een klassieker te worden: een volstrekt origineel en ijzersterk verhaal, innemende personages en een vlotte spanningsboog. Een boek dat je optilt en met andere ogen laat kijken: die van een levensecht kind dat ondersteboven is van de schoonheid van de wereld. De fijne, gedetailleerde potloodtekeningen van Mark Janssen geven het boek de uitstraling van een klassiek winterverhaal. De uitgelichte zinnetjes die er als bijschrift onder staan, versterken dat nog eens.
Ook jonge kinderen die voor het eerst leren lezen, hebben recht op verhalen die zowel inhoudelijk als stilistisch prikkelen. Gelukkig hebben ze nu het bijzonder vermakelijke Maksie. In kraakheldere, korte zinnen en met enorme vaart vertelt Mathilde Stein over het schattige, kleine hondje Maksie, dat droomt van een stoere baas met wie hij spannende avonturen kan beleven. Jammer genoeg is Maksie vooral geliefd bij oude dametjes. Een hilarisch avontuur volgt. Toch wordt er een serieus thema behandeld: je kunt en mag andere talenten, wensen en ambities hebben dan de wereld je toedicht op basis van je uiterlijk. Knap is de symbiose van het gelaagde verhaal en de ijzersterke prenten van Jan Jutte. Zijn tekeningen in klare lijn en frisse kleurvlakken maken er een feestelijke leeservaring van.
Een slijmzoen voor je oma leest als een kruising tussen non-fictie en een griezelboek over de duistere diepte van de oceaan. Matthijs Meeuwsen beschrijft met overgave onbekende maar spectaculaire diepzeedieren als het blaadjesschaap, de koekjessnijder en de yetikrab en zet daarbij de schijnwerper op hun supertalent. De pistoolgarnaal kan met zijn schaar een knal geven die luider is dan een opstijgende ruimteraket, de slijmvis gaat op jacht met slijm dat zo sterk is dat hij de kieuwen van vissen kan dichtplakken. Meeuwsen geeft de dieren met veel humor en verbeeldingskracht hun eigen stem. De prachtige prenten van Paco Vink in zeegroene en diepblauwe oceaankleuren laten je verwonderen en smaken naar meer. Informatieve boeken kunnen spannend én enthousiasmerend zijn, zo bewijst dit duo. En na lezing heb je er gegarandeerd een nieuw lievelingsdier bij!
De zes genomineerden voor de Woutertje Pieterse Prijs zijn stuk voor stuk bijzondere boeken die de fantasie prikkelen, aanzetten tot denken en anders durven te zijn dan alle andere – op het gebied van taal, inhoud en illustraties. Toch vindt de jury – unaniem – EEN boek excellent, wat betreft verbeeldingskracht en vertelling. Het is een magisch boek, dat de lezer al bij de eerste zinnen het verhaal intrekt en niet meer loslaat. Zo beeldend, dat elke scène zich als een film voor je ogen afspeelt. Zonder dat er een woord te veel wordt gebruikt, komen de kleurrijke personages en locaties moeiteloos tot leven. Een klassieker in spé die ongetwijfeld nog veel generaties een onvergetelijke leeservaring zal bezorgen.
De Woutertje Pieterse Prijs 2024 gaat naar De jongen die van de wereld hield van Tjibbe Veldkamp en Mark Janssen.
Amsterdam, april 2024
Rik van de Westelaken (juryvoorzitter)
Susan de Loor
Jürgen Peeters
Charlene Schmeltz
Annemarie Terhell